روش تندرستی در اسلام (کتاب)«روش تندستی در اسلام»، نوشته ابو العباس، جعفر بن محمد بن معتز بن محمد بن مستغفر نسفی سمرقندی نخشبی حنفی، معروف به ابو العباس مستغفری، متوفای ۴۳۲ ق، است. موضوع کتاب، هم چنان که از نامش پیداست، طب است و قواعد طب را از طریق سنت نبوی بیان می‌کند. ۱ - ساختارمؤلف، به جهت اختصار کتاب و وحدت موضوع، آن را فصل بندی نکرده و از ابتدای کتاب، با عبارت «قال رسول الله صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم » شروع نموده و با همان سیاق نیز کتاب را به اتمام رسانده است. تنها نکته در سیاق کتاب، این است که اولین روایات کتاب، روایاتی جامع و قواعدی کلی است و از اواسط کتاب، روایات موردی، که در باره غذای خاص و یا اثری خاص است شروع شده است. ۲ - گزارش محتواکسی که مختصر آشنایی با متون اسلامی و روایات داشته باشد، اهمیت مسائل بهداشتی و طب را در نظر اسلام به خوبی درک می‌کند و به خاطر شدت اهتمام ائمه اطهار علیه‌السّلام و پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به این موضوع است که تعداد زیادی از علمای شیعه در صدد جمع آوری روایات و نکات ذکر شده در آنها در موضوع طب برآمده‌اند. حاصل تلاش آنان نیز نگاشته شدن چندین کتاب در موضوع طب، با عنوان « طب النبی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم » یا «طب الائمة علیه‌السّلام و... است. برخی از کسانی که به این مهم پرداخته‌اند: ۱. ابن السنی دینوری، م ۳۶۳؛ ۲. ابو نعیم اصفهانی، م ۴۳۲؛ ۳. ابو الحسن حموی، م ۷۲۰؛ ۴. شمس الدین ذهبی، م ۷۴۸. این کتاب، یکی از مآخذ «بحار الانوار» است و علامه مجلسی، آن را به صورت کامل در جلد ۶۲ «بحار الانوار»، از ص۲۹۰ تا صفحه ۳۰۳ [۱]
بحار الانوار، علامه مجلسی، ج۶۲، ص۲۹۰- ۳۰۳.
نقل کرده است.هم چنین محقق طوسی رحمة‌الله‌علیه، در کتاب «آداب المتعلمین» از آن نام برده و می‌گوید: «از جمله علومی که لازم است انسان یاد بگیرد، طب است و در این زمینه استفاده از کتاب امام، ابو العباس مستغفری به نام «طب النبی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم » بسیار نیکوست.» ۳ - روایات کتابدر این کتاب، حدود ۱۵۵ روایت نبوی، گردآوری شده که موضوع همه آنها طب و سلامة الابدان است و اکثر آنها روایات کوتاهی است که از یکی دو سطر، تجاوز نمی‌کند. مؤلف محترم کتاب، که قصدش تهیه کتابی طبی بوده، تنها متن روایات را نقل نموده و اسناد همه آنها را حذف کرده و به ذکر «قال صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم » و «قال رسول الله صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم»، اکتفا نموده است. به همین دلیل (حذف اسناد)، در عنوان کتاب گفته شده: «المنسوب الی رسول الله صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم » که یک کتاب روایی معتبر محسوب نشود. نکته دیگر اینکه به نظر علامه مجلسی، اکثر روایات این کتاب، از طریق عامه نقل شده است. مذهب مؤلف کتاب، دقیقا مشخص نیست. علامه مجلسی و شیخ طوسی، او را شیعه می‌دانند، اما صاحب «ریاض» احتمال حنفی بودن او را تقویت کرده است. ۴ - وضعیت کتابتنها شرحی که بر این کتاب یافت شده، از مرحوم خاتون آبادی است؛ چنان که شیخ آقا بزرگ نیز در «الذریعة» اشاره کرده است. ۵ - پانویس
۶ - منبعنرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |